شبیه سازی انسان؛ چالشی نو فراروی اخلاق و حقوق بشر

ما از اصطلاح «شبیه سازی انسانی» دو نوع کاربرد را درک می کنیم: شبیه سازی مولد و شبیه سازی غیر مولد. اولی که هدفش تولید مثل و تکثیر می باشد، عبارت است از انتقال هسته یک سلول به درون یک اوسیت خارج شده توسط عمل جراحی به منظور به دست آوردن یک جنین انسانی که از نظر ژنتیکی همانند دهنده این سلول است. در این جا، جنین پرورش یافته با هدف بارداری درون رحم کاشته می شود. خبر شبیه سازی مولد ـ که توسط آنتی نوری اعلام شد و برخی او را «دیوانه شبیه سازی» نامیده اند ـ از حوزه تولید مثل غیر جنسی بر می آید که اساساً با تولید مثل طبیعی انسانی متمایز است. دومی نیز بر تکنولوژی انتقال هسته سلولی تکیه دارد، ولی هدفش از نظر درمانی، باز آفرینی یک بافت یا یک عضو می باشد. وجه تمایز اساسی میان این دو نوع شبیه سازی به هدف دنبال کننده آن متکی است. این دو نوع شبیه سازی، مخصوصاً شبیه سازی مولد، یک مفهوم تحولی دارند، به این دلیل که از نظر پیشرفت علوم زندگی بی سابقه هستند. هیچ کس دیگر جرأت ندارد که این داستان را با قصه ای همچون «هزار و یک شب» یکی بداند. بر عکس، انسان شبیه سازی شده اگرچه تاکنون متولد نشده باشد در مدت زمانی کوتاه متولد خواهد شد و به زودی تولدش یک واقعیت خواهد بود. در حال حاضر هم جامعه بین المللی و هم دولت های ملی متفقاً با شبیه سازی مولد مخالفت کرده اند. در برابر پیشنهاد فرانسه و آلمان، سازمان ملل متحد راه حلی را در مورد نگارش یک توافق نامه بین المللی که در برگیرنده منع شبیه سازی مولد می باشد تصویب نموده است. بیانیه جهانی ژنوم انسانی و حقوق بشر سازمان یونسکو، مصوب نوامبر 1997 م.، بدون هیچ ابهامی، اعمالی را که موجب تعرض به شأن و کرامت انسانی شود از نظر کاربرد زیست شناسی و زیست پزشکی، ممنوع کرده است و بر اساس مصوبه 12 ژانویه 1998 م.، شورای اروپا نیز خلق یک موجود انسانی که از نظر ژنتیکی مشابه با یک موجود انسانی دیگر باشد، خواه زنده یا مرده، ممنوع است بنابراین با لحاظ معیارهای سخت حقوق بشر و موازین بین المللی اخلاق زیستی این سؤال مطرح می شود که آیا شبیه سازی تولید مثل مصنوعی انسان دارای مشروعیت قانونی است یا باید بر ممنوعیت آن پای فشرد.